De rol van kernfusie in toekomstige energiesystemen

15 november 2016 19:00 – 22:00
Locatie: Universiteit Antwerpen, Campus Groenenborger, Groenenborgerlaan 171, Antwerpen, Vlaanderen, België
Categorie: Jong
Soort Ticket Prijs Aantal
KVCV lid Gratis N/A
KDA lid € 2,00 N/A
Geen lid € 4,00 N/A

Door Jef Ongena (Koninklijke Militaire School, Brussel)

 

De potentiële rol van kernfusie in het debat rond de energietransitie wordt steeds belangrijker. Maar hoe staat het met het onderzoek en wat is de recente vooruitgang ? Hierop tracht de voordracht een antwoord te geven.

JET en de andere tokamaks ter wereld hebben tot oplossingen geleid voor de basis problemen (verhitting en opsluiting van het plasma, minuten lange pulsen, enz.) van gecontroleerde fusie. De volgende stap bestaat erin om een voldoend aantal fusiereacties te realiseren ten einde de invloed van de uit de fusiereactie ontstane heliumkernen (alfadeeltjes) op een ‘brandend’ fusieplasma te bestuderen. Dit is met de huidige generaties tokamaks nauwelijks mogelijk. Meer alfadeeltjes impliceert meer fusiereacties per tijdseenheid en dit impliceert dan weer een grotere energie opsluitingstijd dan tot nog toe kon worden gerealiseerd.

Onlangs is ook de stellarator Wendelstein 7-X in gebruik genomen in het Max-Planck Institut für Plasmaphysik in Greifswald, voormalig Oost-Duitsland. Dit is een belangrijk alternatief voor de tokamak, met als belangrijkste voordeel, de afwezigheid van een plasmastroom en alle geassocieerde instabiliteiten.

Voor de definitie van een commerciële fusiereactor is verder technologisch onderzoek nodig. Dit kan een stellarator zijn of een tokamak, en enkel verder onderzoek kan hierover uitsluitsel geven.

De volgende stap in het tokamak onderzoek is ITER, in aanbouw in Cadarache, Frankrijk. ITER is ontworpen om ten minste 500MW fusievermogen te ontwikkelen in pulsen van tenminste 10 minuten in de beginfase.

ITER is niet het einde van de zoektocht. Het is de brug tussen de tokamaks van de jaren 80 en een demonstratie fusiecentrale. ITERs rol is van essentieel belang voor het valideren van het tokamak concept. ITER is een geweldige technologische uitdaging, maar in het licht van de noodzaak van het ontwikkelen van nieuwe energiebronnen - onuitputtelijk en verenigbaar is met het milieu - en de belofte die fusie inhoudt, een absolute noodzaak.

Daarnaast is ook een doorgedreven materiaalstudie nodig, om legeringen met korte halfwaardetijd te testen die bestand zijn tegen de bestraling van de 14MeV neutronen uit de fusiereactie. Enorme vooruitgang is geboekt de laatste 5 jaar in de definitie en technologische tests van de componenten van zulk een laboratorium. In principe wacht men op een beslissing voor de bouw van een dergelijk labo, met de bedoeling het technisch wetenschappelijk onderzoek op ITER in parallel door te voeren met het hoogdringende materiaal onderzoek. De resultaten uit beide kunnen dan leiden tot de definitie van de eerste commerciële fusiereactor op aarde, DEMO.

 

Dr. Jef Ongena behaalde zijn doctoraat in de fysica in maart 1985 aan de Rijksuniversiteit Gent. Sinds 1987 is hij actief in het fusie onderzoek. Hij is sinds 2012 voorzitter van de Energie Groep van de Europese Natuurkundige Vereniging en sinds 2013 eveneens voorzitter van de Belgische Natuurkundige Vereniging.

 

De lezing vindt plaats aan de Universiteit van Antwerpen, campus Groenenborger, lokaal V008.

De lezing is vrij toegankelijk voor leden van KVCV. Leden van KDA betalen € 2, niet-leden betalen € 4 (cash ter plaatse).

De lezing start om 19h00. Na de lezing zijn alle aanwezigen uitgenodigd voor een receptie in de wandelgangen.

Vooraf registreren is niet verplicht, maar wordt sterk aangemoedigd.

Kalender

Zoeken